صفحه 435
مسئله 192- يكى از مهلكات كه مفاسدى بر آن مترتّب مىشود و غالباً گناهانى را
در بر دارد، وسواس است، و چون وسوسه براى وسواسى يك رذيله است، از نظر ما حرام و مبارزه با آن از اوجب
واجبات است، و فرقى نيست كه در طهارت و نجاست باشد يا در عبادات، در اعتقادات باشد
يا در اعمال، در حقّ اللَّه باشد يا در حقّ‌النّاس، در كارهاى عبادى باشد يا در
كارهاى اجتماعى.
و خلاصه كلام اينكه حالت افراطگرى و وسواسى در هرچه باشد، حرام و بايد با آن مبارزه شود
تا ريشهكن شود، و علامت آن اين است كه زياد شك كند و يا زود يقين كند و از متعارف
مردم در شك و يقين بيرون باشد، و همين مقدار كه از حالت متوسّط كه در ميان مردم در
كارها متعارف است بيرون رفت و حالت افراط يا تفريط در كارها پيدا كرد، وسواسى است
و بايد دست از آن حالت بردارد و بر طبق آن حالت عمل نكند.
مسئله 193- براى رفع اين رذيله چارهاى نيست جز بىاعتنايى به شك بلكه به
يقين، و عمل كردن به آنچه بر نفع اوست و به آنچه متعارف ميان مردم است. مثلاً
وسواسى در طهارت و نجاست اگر شك كرد بلكه يقين كرد كه از زمين متنجّس يا از عين
نجس به او ترشّح شده است، اعتنا نكند، و وسواسى در نماز اگر شك يا يقين كرد
كلمهاى را غلط گفته و يا چيزى را كم يا زياد كرده است، اعتنا نكند، و وسواسى در
حقّ‌النّاس اگر شك كرد كه مديون كسى است يا دين خود را ادا نكرده است، اعتنا نكند
و وسواسى در كارهاى اجتماعى اگر نمىتواند تصميم بگيرد، فوراً يك طرف را انتخاب
كند و به شكّ خود، بلكه به يقين خود عمل نكند.
مسئله 194- متنجّس براى افراد وسواسى متنجّس نيست، بنابراين مثل گِل‌ها و آب‌هاى
در كوچه و برف‌هاى چند روز مانده در كوچهها، گرچه يقين داشته باشد كه برخورد با
نجاست نموده است، براى او پاك است و مىتواند با همان گِل‌ها و با همان كفش‌ها كه
به مستراح رفته است به مسجد برود، و با همان گِل‌ها كه ترشّح به لباس يا بدن او
كرده است نماز بخواند، و با افراد لاابالى در طهارت و نجاست، گرچه يقين داشته باشد
كه آنها نجس هستند، معاشرت كند و از غذاهاى آنها بخورد و حرام است كه بعداً دست و دهان
خود را آب بكشد.
صفحه 436
مسئله 195- براى وسواسى حرام است در چيزهايى كه وسوسۀ
او مربوط به آنهاست دقّت نمايد، بلكه لازم است بدون فكر و بدون تجسّس و بدون تفحّص
عمل كند، و به‌عبارت ديگر چنان‌که گفته شد با بىاعتنايى كامل برخورد با چيزها كند
تا به گفتۀ امام صادق«سلام‌الله‌علیه» شيطان دست از او بردارد.